Mimo że od premiery pierwszych płyt głównych LGA1700 minęły już prawie dwa lata, to wciąż traktujemy tę platformę jako “nowość”. I choć normalnie o tej porze roku przygotowywalibyśmy się na prezentacje nowego gniazda, dla układów Intela, to “niebiescy” przygotowywali dla nas miłą niespodziankę. Nowe procesory 14 generacji, dalej korzystają z płyt głównych wyposażonych w socket LGA1700.
Z tego względu postanowiłem zebrać najważniejsze informacje, by udzielić odpowiedzi na pytania, które dostępne modele są warte zaingerowania oraz czym kierować się przy zakupie. Jednak zacznijmy od najnowszych informacji.
Spis treści
Nowe procesory Intela, jednak na LGA1700
Jeszcze przed premiera jednostek Alder Lake, Intel ogłosił, że gniazdo LGA1700 będzie wspierane tylko przez 12 i 13 generacje układów. Z nadejściem Meteor Lake miała nastąpić zmiana podstawki, oraz całkowita rezygnacja z obsługi pamięci DDR4.
Jednak już od ponad pół roku otrzymywaliśmy różne przecieki, że procesory 14 generacji nie będą tym, czym na początku zakładano. Intel miał całkowicie anulować rozwój Meteor Lake’ów przeznaczonych dla komputerów osobistych. Te układy zadebiutują wyłącznie w urządzeniach przenośnych. Niestety, nie znamy powodów takiej decyzji, choć można obstawiać dwa prawdopodobne scenariusze. Pierwszy to zbyt mały przyrost wydajności w stosunku do układów Raptor Lake. Być może w jednostkach ML nie udało się “upakować” odpowiedniej ilości rdzeni. Drugim może być niezadowalający proces wdrożenia litografii Intel 4. Tak nowe procesory Intela miały być produkowane w niższym procesie technologicznym, a jak wiemy, Intel przez ostatnie lata często natrafiał na różne trudności podczas wdrażania swoich rozwiązań produkcyjnych.
Największą wskazówkę jednak otrzymaliśmy od samych producentów płyt głównych. Ci przy udostępnianiu aktualizacji BIOS, zaczęli dodawać zapis “Supports and powers up Intel next generation processor”. Czyli następna generacja ma jednak zadebiutować na posiadanych przez niektórych z nas płytach głównych. Sam natrafiłem na tę informację, gdy aktualizowałem oprogramowanie na posiadanej prywatnie płycie Z690. Pozostaje tylko się cieszyć, bo będzie to pierwszy od wielu lat przypadek, gdzie płyty główne dla procesorów Intela dostaną wsparcie aż dla trzech generacji.
Teraz po premierze 14. generacji wiemy już wszystko. Nowe procesory Raptor Lake Refresh, dalej korzystają z dobrze nam znanych konstrukcji. Oznacza to, że możecie zainstalować nawet najmocniejszego Core i9-14900K na płytach B660 czy Z690. Wystarczy tylko wspomniana aktualizacja BIOS.
Mnogość chipsetów
Niestety wybór najlepszej płyty główne LGA1700 nie jest najłatwiejszym zadaniem. Mimo krótkiego czasu obecności na rynku doczekaliśmy się dwóch serii chipsetów – 600 oraz 700. Oznacza to, że obecnie w sprzedaży znajdziemy płyty główne bazujące na, aż siedmiu “różnych” układach. Te można dość łatwo podzielić ze względu na przeznaczenie.
Dla entuzjastów czy osób pragnących podkręcać jednostkę centralną mamy Z690 oraz Z790. Nie będzie zatem dziwić mocniejsza sekcja zasilania, dodatkowe chłodzenie VRM czy bardziej rozbudowane I/O.
Oba układy zapewniają obsługę największej ilości lini PCIe. Przeważnie płyty główne wykorzystujące te chipsety, posiadają 3 bądź więcej gniazd M.2 dla szybkich dysków NVMe. Najnowszy układ Z790 dodatkowo obsługuje dyski SSD w standardzie PCIe 5.0, co jest tak naprawdę jedyna większą różnica w stosunku do Z690.
Odrobinę tańszą alternatywą dla układów “Z”, jest seria H670 oraz H770. Jedyna różnica to zablokowane możliwości podkręcania procesorów. Nie ma co się dziwić, że większość użytkowników woli kierować swoją uwagę w stronę dużo tańszych modeli B660 oraz B760. W tym przypadku przeważnie stracimy obsługę PCIe 5.0 dla karty graficznej, czy musimy się liczyć z mniejszą liczbą gniazd m.2 dla dysków SSD. Jednak czy jest nam to potrzebne. Obecnie i tak w sprzedaży nie ma GPU obsługującego najnowszy standard PCI Express. Nawet najmocniejsze modele pokroju RTX 4090 dalej nie są w stanie w pełni zutylizować przepustowości złącza czwartej generacji. No i czy zrobi nam różnice, czy zamiast 4 dysków SSD NVMe będziemy mogli podłączyć tylko 3?
Pamiętajmy, że przy prawidłowej konfiguracji nie powinniśmy doświadczyć większych różnic w wydajności pomiędzy poszczególnymi chipsetami. Te przeważnie sięgają 2%, czyli mieszczą się w granicy błędu pomiarowego.
Największą różnicą i przewagą układów serii 700, jest natywne wsparcie dla 13 generacji procesorów Intela. Niestety, chcąc zainstalować jednostki Raptor Lake na płytach głównych wyposażonych w chipsety z rodziny 600, w pierwszej kolejności musimy dokonać aktualizacji BIOS. Niestety, nie każda płyta główna posiada funkcję Bios Flashback. Proces aktualizacji oprogramowania będzie zatem wymagał posiadanie obsługiwanego procesora, co może utrudnić przeprowadzenie go w warunkach domowych. Dodatkowo “nowsze” płyty główne często wcale nie są zauważalnie droższe od swoich poprzedników.
Dodatkowo wraz z premierą najnowszych procesorów 14. generacji w sprzedaży pojawią się nowe konstrukcje wyposażone w najnowsze interfejsy komunikacyjne. Niestety płyty główne wyposażone w Wi-Fi 7 czy Thudenrbolt 5, będą zauważalnie droższe.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze płyty głównej
Najważniejszym krytemu wyboru powinien być budżet. Często producenci podnoszą ceny płyt głównych poprzez instalacje dodatków pokroju wielostrefowe podświetlenie RGB, czy rozbudowane radiatory dla dysków M.2. Jak łatwo się domyślić te nie wypływają w żaden sposób na wydajność.
Zastanów się czego oczekujesz od nowej płyty głównej. Ile złącz USB, M2, PCie będzie Ci tak naprawdę potrzebne. Czy planujesz w przyszłości rozbudowę pamięci RAM. Na modelach posiadających tylko dwa gniazda DIMM może być to utrudnione. Obecność karty sieci bezprzewodowej również wydawać by się mogła ważna, pytanie tylko, czy będziesz z niej korzystał. Po co dopłacać do modelu posiadającego Wi-Fi skoro PC i tak będzie podłączony przewodowo?
Weź pod uwagę, że płyty główne są dostępne w wielu różnych rozmiarach, od dużych modeli E-ATX, aż po najmniejsze jednostki Mini-ITX. To, na co się zdecydujesz, w dużej mierze powinno pokrywać się z wyborem obudowy.
Dalej najpopularniejszym standardem jest ATX. Zapewnia on największą uniwersalność pod względem rozbudowy, jak i dostępnych funkcji. Nie wymaga też większej obudowy jak ma to miejsce w przypadku E-ATX.
Choć przez ostatnie lata można zauważyć wzrost popularności rozwiązań Small Form Factor (SFF), to głównym argumentem przeciw płytom ITX, są ograniczone możliwości przyszłej rozbudowy. Mimo że płyty tego formatu posiadają tylko jedno złącze PCIe, to przeważnie producenci są zmuszeni również ograniczyć złącza M.2 czy nawet USB.
Najlepsze płyty główne LGA1700
Skoro mamy już omówione najważniejsze kwestie, zajmami się zatem prezentacją samych płyt głównych. Nie układałem modeli w żadnej hierarchii, a ich kolejność jest wyłącznie powiązana z ceną. Jest to moja subiektywna opinia na temat produktów dostępnych na rynku.
B760M DS3H DDR4
To jedna z tańszych konstrukcji od Gigabyte w formacie mATX. Z uwagi na wielkość i cenę tej płyty głównej nie uświadczymy na niej zbyt wielu dodatków. Cieszy natomiast, że producent nie zrezygnował z chłodzenia sekcji zasilania. Choć nie jest to najbardziej rozbudowany układ, to konfiguracja 6+2+1 faz spokojnie poradzi sobie z procesorami i5 czy nawet i7 – pod warunkiem, że nie zmienimy z poziomu BIOS-u limitów mocy. Płyta główna nie obsługuje PCIe 5.0, a wszystkie złącza – zarówno dla kart graficznych jak i dysków NVMe – komunikują się przez interfejs PCIe 4.0 i dostępne są tylko dwa złącza M.2. Ponadto do dyspozycji mamy cztery porty SATA dla dodatkowych napędów.
Na szczęście Gigiabyte nie ograniczył ilości slotów pamięci i dostępne są cztery obsługujące moduły DDR4. Oznacza to, że łącznie możemy zainstalować nawet 128 GB pamięci. W cenie ok. 500 zł nie dostaniemy też zintegrowanego I/O shielda czy obsługi Wi-Fi, choć Gigabyte przygotował również odrobinę droższą wersję, zapewniająca dostęp do sieci bezprzewodowej (B760M AX DS3H).
Prezentowana płyta jest jedną z najtańszych opcji posiadających 2,5 Gbit LAN, USB 3,2 Gen2x2 czy nawet możliwość aktualizacji BIOS-u bez procesora (Q-Flash). Pamiętajcie, by przed instalacją procesorów 14 generacji dokonać aktualizacji oprogramowania.
Kupisz m.in w :
ASUS Prime B760M-A D4
Alternatywa dla propozycji od Gigabyte. ASUS Prime B760M-A D4 to płyta główna LGA1700, bazująca na chipsecie B760. Konstrukcja jest w formacie mATX i zapewnia wsparcie dla wszystkich podstawowych funkcji.
Płyta posiada dwa gniazda M.2 Gen4, oraz zapewnia wsparcie dla interfejsu PCIe czwartej generacji. Standardowo w konstrukcji opartej o chipset B760 otrzymujemy tylko cztery porty SATA. Podobnie jak w przypadku omawianej wcześniej płyty Gigabyte, model ASUS-a również posiada chłodzoną sekcję zasilania. Producent podaje tylko informację, że jest to w pełni cyfrowy układ, dlatego można założyć, że konfiguracja jest zbliżona do tej, którą reprezentuje konkurencja. ASUS Prime B760M-A D4 nie posiada wbudowanego oświetlenia RGB, zintegrowanej osłony portów I/O i w zestawie otrzymujemy tylko jeden radiator dla dysków M.2. Pamiętajcie, by przed instalacją procesorów 14 generacji dokonać aktualizacji BIOS.
Kupisz m.in w :
ASRock B760 Pro RS/D4
Tania płyta główna bazująca na chipsecie B760, w pełnowymiarowym formacie ATX. Podobnie jak w przypadku poprzednio polecanych modeli tutaj również dostajemy chłodzoną sekcję VRM. ASRock podaje, że mamy do czynienia z 9-fazowym układem zasilania. Śmiało można założyć, że ten bez problemu poradzi sobie z wszystkimi procesorami 12 jak i 13 generacji, oczywiście na ustawieniach domyślnych limitów mocy.
Dalej niestety nie otrzymujemy wsparcie dla PCIe 5 w przypadku slotu przeznaczonego dla obsługi kart graficznych. Płyta ASrocka posiada trzy gniazda M.2 z czego dwa pierwsze są kompatybilne z PCIe Gen4, a ostatnie natomiast obsługuje standard PCI 3.0.
Kupisz m.in w :
ASRock Z690 Phantom Gaming 4
Kolejna tania propozycja od ASRocka. Tym razem mamy jednak do czynienia z pełnowymiarową płytą główna ATX opartą o chipset Z690. Konstrukcję wyposażono w 9-fazowy układ sekcji zasilania, który posiada dodatkowe chłodzenie. Wykorzystanie chipsetu “Z” oznacza, że bez problemu będziemy mogli podkręcać odblokowane jednostki Intela 12 jak i 13 generacji.
Dalej jednak mamy dostępne “tylko” trzy gniazda M.2 dla dysków twardych. Jest jeszcze jedno dodatkowe gniazdo M.2 (Key-E), które można wykorzystać do zainstalowania karty Wi-Fi. Pierwsze gniazdo przeznaczone dla karty graficznej jest kompatybilne ze standardem PCIe 5.0
Kupisz m.in w :
Gigabyte Z790 UD DDR4
Alternatywa dla polecanego przed AsRocka, jednak wykorzystująca nowszy chipset Z790. Niech was nie zwiedzie niska cena konstrukcji od Gigabyte. Płyta posiada mocną 16-fazowę sekcję zasilania (konfiguracja hybrid rail) wykorzystującą 60A przełączniki mocy typu DrMOS. Nie mamy co się zatem obawiać o możliwości OC naszego procesora. Sam radiator umiejscowiony na układzie zasilania imponuje swoją wielkością. Niestety ilość dostępnych złącz, nie uległa powiększeniu. Dalej do dyspozycji mamy trzy gniazda M.2 a pierwszy slot PCIe jest kompatybilny ze standardem 5.0. miłym dodatkiem jest zaimplementowanie funkcji Q-Flash, umożliwiającej aktualizację BIOS, bez konieczności posiadania kompatybilnego procesora, czy obecność aż 6 portów SATA dla dodatkowych nośników.
Kupisz m.in w :
Gigabyte Z790 AERO G
Podobnie jak w przypadku płyt głównych AM4, również w przypadku socketu Intela zwróciłem uwagę na konstrukcję z serii Aero od Gigabyte. Płyta zapewnia obsługę wszystkich najnowszych standardów łączności. Do naszej dyspozycji mamy 2.5 Gigabitowy LAN, kartę bezprzewodową zgodną ze standardem Wi-FI 6E czy 20-gigabitowe porty USB-C kompatybilne z Power Delivery, czy możliwością przesyłania sygnału wideo.
Z racji, że mamy do czynienia z serią przeznaczoną dla twórców, stawiających na wydajność nie dziwi obecność rozbudowanej sekcji zasilania, obsługa pamięci DDR5 czy aż 5 slotów dla dysków M.2. Zarówno w przypadku kart graficznych jak i dysków twardych zachowano kompatybilność dla PCIe 5.0 dla pierwszych gniazd. Dużym plusem może być również oryginalny wygląd. Płyta utrzymana jest w czarno-białej stylistyce.
Kupisz m.in w :
ASUS ROG MAXIMUS Z790 HERO
Płyty główne Asusa z serii ROG MAXIMUS od lat są uważane za jedne z najlepszych konstrukcji przeznaczonych dla procesorów Intela. Hero to bezkompromisowa jednostka wyposażona w 21-fazową sekcję zasilania. Po tę płytę najczęściej sięgają zapaleni gracze, którzy nie liczą się z kosztami oraz fani podkręcania. Model ten bez problemu poradzi sobie z tym zadaniem nawet w warunkach ekstremalnych z wykorzystaniem ciekłego azotu.
Asus nie zrezygnował z jednak z żadnych funkcji. Do naszej dyspozycji jest pięć gniazd M.2, karta Wi-FI w standardzie 6E, dwa porty Thudenrblot 4, czy gniazda USB obsługujące Power Delivery z funkcją ładowania Quick Charge 4 (60W).
Kupisz m.in w :
Wybór najlepszej konstrukcji nigdy nie jest łatwy, ale mam nadzieje, że moje podpowiedzi uproszczą Wam choć trochę decyzję, niezależnie czy planuje zakup najnowszych procesorów, czy sięgniecie po jednostki 12. czy 13 generacji.
Materiał zawiera linki afiliacyjne. Jest to rodzaj linków reklamowych umieszczanych w tekście, zapewniających nam ułamek prowizji od sklepów i porównywarek cen. Linki tego typu nie mają wpływu na nasze opinie.
