Konfigurowanie i budowanie wymarzonego komputera do gier nie jest łatwym zadaniem. Na szczęście odpowiednie dobranie kilku podstawowych komponentów pozwoli znacznie lepiej przygotować się do tego procesu. Jednak myśląc o swoim nowym PC, często skupiamy się w głównej mierze na wyborze procesora, czy karty graficznej. Rzadko poświęcamy uwagę tak naprawdę najważniejszemu elementowi całego zestawu – zasilaczowi. To przecież od niego zależy czy nas system w ogóle się uruchomi, będzie pracował stabilnie, czy nie ulegnie awarii.
Spis treści
W przeciwieństwie do wielu innych komponentów, w przypadku zasilacza nie możemy oszczędzać. Zwłąszcza jeżeli wydałeś już sporo swojego budżetu na wspomnianą już kartę graficzną czy procesor. Zatem czym kierować się przy wyborze zasilacza?
Rodzaje zasilaczy do komputera
Podobnie jak większość podzespołów, tak i zasilaczem, który instalujemy w naszych komputerach, możemy podzielić zależnie od przeznaczenia czy od typu. Zacznijmy od pierwszej kategorii, w której znajdziemy jednostki przeznaczone do standardowych PC, komputerów przemysłowych, serwerów czy nawet specjalne jednostki przygotowane dla górników kryptowalut. Te mogą się różnic nie tylko wielkością, ale rodzajami zastosowanych wtyczek. Nawet jednostki stosowane w komputerach osobistych nie muszą być również kompatybilne między sobą. Częstą, niechlubną praktyką wśród producentów OEM (Acer, Dell, Lenovo, HP itd) jest stosowanie konstrukcji niekompatybilnych z klasycznym ATX.
Nawet w przypadku zasilaczy przeznaczonych do standardowych komputerów osobistych, mamy wiele różnych typów. Te również różnią się od siebie wielkością, a wybór jest mocno uzależniony od zastosowanej obudowy. Wyróżniany tutaj:
- ATX to najpopularniejszy format zasilaczy komputerowych. Przeważnie mają wymiary 150×86 mm, ale ich długość może wynosić od 140 do 220 mm. Ten konkretny zasilacz jest kompatybilne z większością obudów Midi-Tower czy Full-Tower.
- SFX to kompaktowe zasilacze o bardzo krótkich przewodach i wymiarach 125 x 63,5 x 100 mm. Stosowane często w obudowach ITX, gdzie są umieszczane zaraz przy płycie głównej.
- TFX to kolejny format przeznaczony dla kompaktowych obudów. Jego standardowe wymiary to 85 x 64 x 175 mm. Mocno upraszczając, SFX jest bardziej „kwadratowy”, a TFX “prostokątny”.
Oprócz powyższego istnieją inne, mniej popularne formaty takie jak: EPS, FlexATX, CFX, LFX. Możemy się też spotkać z zewnętrznymi zasilaczami, stosowanymi często w przypadku systemów jednopłytowych.
Producent zasilacza jest ważny
Przez wiele lat na różnych forach zrzeszających entuzjastów komputerowych, dyskutowano na temat tzw. „czarnej listy” producentów zasilaczy, których należy unikać. Warto sprawdzić, czy nasz komputer nie jest wyposażony w taką jednostkę. Niestety, nadal zdarza się, że tanie zasilacze są montowane przez nieuczciwych sprzedawców (zwłaszcza z portali aukcyjnych) w gotowych zestawach, którzy polegają na nieświadomości kupujących.
Należy również mieć świadomość, że nie wszystkie znane firmy produkują swoje jednostki. Niestety, w przypadku zasilaczy, outsourcing jest częstszym zjawiskiem niż wśród innych komponentów. Niestety często informacje te nie są jawne i trudno uzyskać konkretną odpowiedź. Nawet strony pokroju Realhardtechx nie są już aktualizowane i nie znajdziemy na nich najnowszych modeli.
Jednak dalej śmiało możemy założyć, że większość dostępnych nawet nowych zasilaczy jest produkowana niezmiennie przez Seasonic, CWT, Delta Electronics, FSP, AcBel czy Great Wall. Jednakże proszę nie rozumcie mnie źle – to nie oznacza, że wszystkie zasilacze są takie same!
Fakt, że dwie jednostki różnych producentów wychodzą z tej samej fabryki, nie oznacza, że są identyczne. Nadal zalecamy trzymanie się znanych producentów takich jak be Quiet!, SeaSonic, Cooler Master czy Corsair. Często są oni zaangażowani we wszystkie etapy projektowania zasilacza, a jedynie zlecają jego produkcję innym firmom. Również długość okresu gwarancji może być wskazówką dotyczącą jakości urządzenia. Producent, który jest pewny jakości i używa wysokiej klasy komponentów, nie będzie miał problemów z udzieleniem nawet 10-letniej gwarancji.
Zasilacza do komputera – jakiej mocy potrzebujemy ?
Chociaż istnieje kilka ważnych parametrów, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze zasilacza, tak jak w przypadku każdego komponentu komputera PC, zidentyfikowanie jednego z najważniejszych czynników jest bardzo proste. Nie musisz przeglądać testów porównawczych czy czytać recenzji, aby wiedzieć, jakiej mocy wyjściowej potrzebujesz. W tym celu możemy skorzystać z prostych kalkulatorów dostępnych na stronach producentów jak BeQuiet czy Cooler Master.
Wybierając podzespoły z listy, otrzymamy przybliżoną moc naszej konfiguracji. Często ta wartość jest nieco zawyżona, ale pozwala uniknąć ryzyka wyboru zbyt słabego zasilacza. Zbyt słabe jednostki mogą powodować niestabilność systemu lub jego wyłączanie podczas dużego obciążenia. Ostatnią rzeczą, której chcemy uniknąć, jest nagłe wyłączenie komputera w trakcie ważnej rozgrywki online lub długiego procesu renderowania. Idealnym rozwiązaniem jest wybór jednostki, która zapewni dodatkową rezerwę mocy na wypadek przyszłej rozbudowy naszego PC. Mocniejsze zasilacze przeważnie zapewniają również cichszą pracę, ponieważ przy mniejszym obciążeniu układ chłodzenia (wentylator) będzie działał wolniej.
Warto zwrócić uwagę, czy deklarowana przez producenta moc dotyczy tylko linii zasilania 12 V, czy też wszystkich napięć. W dzisiejszych czasach zarówno procesory, jak i karty graficzne są zasilane głównie napięciem 12 V. Dlatego też Intel wspiera wprowadzenie standardu ATX12VO, który obejmuje zasilacze wyposażone tylko w 12 V. Niestety, nadal można spotkać w sprzedaże modele zasilaczy, w których deklarowana moc wynosi 600 W, ale tylko połowa z nich jest przeznaczona dla kluczowych komponentów.
Zasilacz do komputera – wydajność energetyczna, o co chodzi z tym całym 80+
Moc to tylko jedna miara wydajności zasilacza. Drugim, ważnym kryterium jest jego ocena wydajności energetycznej. Parametr ten określa, ile mocy jest tracone, przez posiadaną przez nas jednostkę, jako ciepło.
By lepiej zobrazować to zagadnienie, posłużmy się przykładem. Jeżeli nasz komputer pod obciążeniem wymaga 400 Watów mocy, a posiadany przez nas zasilacz ma sprawność 85%, oznacza to, że z gniazdka zostanie pobrane aż 470 W. Niska sprawność energetyczna, może znacząco wpływać na wysokość rachunku za energię. Wybór bardziej wydajnego zasilacza pozwoli nie tylko zaoszczędzić trochę gotówki, ale i zapewni chłodniejszą i cichszą pracę naszego komputera.
Dla ułatwienia identyfikacji efektywności zasilaczy opracowano program certyfikacji – 80 Plus. W swojej podstawowej wersji zapewnia on sprawność na poziomie 80%. Istnieją również wyższe klasy, takie jak Bronze, Silver, Gold, Platinum i Titanium. Aby uzyskać certyfikat 80 Plus, zasilacz musi utrzymać określoną wydajność przy różnych poziomach obciążenia: poniżej 20%, 50% i 100%. Mimo że za badania odpowiadają niezależne laboratoria i ten system nie jest idealny, ponieważ nie bierze pod uwagę choćby jakości użytych komponentów.
Dodatkowo niektórzy, mniej znani producenci, potrafią umieszczać naklejkę, niemalże identycznie wyglądającą, ale nie mającą realnego potwierdzenia w osiągalnych wynikach. Dlatego też przed zakupem warto przeczytać recenzje i opinie innych użytkowników tego samego urządzenia.
Jakie okablowanie do zasilacza do komputera?
Na początku artykułu wspominaliśmy o podziale zasilaczy zależnie na typ oraz ich wielkość. Trzecią kategorią jest rodzaj zastosowanego okablowania. Możemy je podzielić na trzy rodzaje: z kablami przymocowanymi na stałe, półmodularne oraz w pełni modularne jednostki. Im większa liczba odłączalnych przewodów w zasilaczu, tym łatwiej zarządzać nimi w obudowie komputera. Elementy takie jak dodatkowy oplot, jednolity kolor i płaskie wiązki mają również wpływ na ten proces jak i ogólną estetykę.
Przy wyborze nowego zasilacza zwróć szczególną uwagę na ilość dostępnych przewodów potrzebnych do komponentów takich jak choćby karta graficzna czy dyski twarde. Nie wystarczająca ilość może uniemożliwić podłączenie posiadanych przez ciebie komponentów. Nie zaleca się też korzystania z różnego rodzajów adapterów czy przejściówek (np. molex do PCIe), zwłaszcza w przypadku wydajnych kart graficznych, które potrzebują dużo mocy do poprawnej pracy. Wyjątkiem w tym przypadku mogą być konstrukcje Nvidi RTX serii 4000. Te przeważnie wyposażone zostały w złącze zasilanie PCIe 5.0 – (12VHPWR), w które wiele z zasilaczy nie zostało wyposażone. Z tego względu sam producent tych układów dołącza do zestawu specjalny adapter.
Warto pamiętać, że odłączane przewody zazwyczaj pasują tylko do określonych serii zasilaczy. Nie zaleca się podłączania przewodów od innego producenta do posiadanych zasilaczy, nawet jeśli wtyczka wydaje się taka sama i pasuje. Nie ma gwarancji, że układ pinów zasilających i uziemiających jest taki sam.
ATX 3.0, co daje nowy standard
Przez lata konstrukcja zasilaczy komputerowych niewiele zmieniła. Standard ATX 2.3 opracowany w 2008 roku i śmiało można powiedzieć, że był tylko odświeżany, dodając kolejne opcje dotyczące stanów niskiego poboru (Sleep mode), czy ogólne wymagania co do sprawności energetycznej nowo powstałych modeli.
Rewolucja nastąpiła w styczniu 2022 roku, w którym to Intel zaprezentował specyfikację ATX 3.0. Największą nowością było wprowadzanie nowego standardu złącza, służącego do zasilania karty graficznych – wspomniane już wcześniej 12VHPWR. To zostało przygotowane tak by zapewnić kompatybilność z nowym sprzętem, który będzie pobierał pod obciążeniem jeszcze więcej energii. Nowa wtyczka często też nazwana PCIe 5.0 jest w stanie zapewnić nawet 600 W mocy. Dla porównania pojedyncze 8-pinowe złącze PCIe umożliwiało tylko na 150 W. Takie rozwiązanie pozwoli producentom kart graficznych na zaoszczędzenie miejsca na płytce krzemowej.
Nowe złącze 12VHPWR jest nie tylko mniejsze i zapewnia moc 600 W. Poza standardowymi 12 stykami służącymi zasilaniu, dodano do niego 4 styki sygnałowe, które służą do komunikacji urządzenia (karty rozszerzeń, karty graficznej) z zasilaczem. Czegoś takiego zasilacze ATX 2.X nie potrafiły! Dzięki temu karta graficzna “wie” jak mocno może odciążyć zasilacz, a ten z kolei dostarcza dla niej zawsze odpowiednią moc.
Dodatkowo wszystkie nowe zasilacze ATX 3.0 muszą być w stanie zapewnić nawet trzykrotnie wyższą moc dla wszystkich urządzeń zasilanych przez wtyczkę 12VHPWR. Oznacza to, że chwilowe zapotrzebowanie na energię może wynosić w przypadku najwydajniejszych modeli prawie 1800 W. Mimo,że taki skok zapotrzebowania energetycznego średnio trwa ok. 100 ms. to w przypadku zasilaczy poprzedniej generacji powodowałby włączenie się zabezpieczeń (OCP), co kończyłoby się nagłym wyłączeniem komputera.
Zasilacz komputerowy jest kluczowym elementem naszego PC. Smiało, można go nazwać sercem, które dostarcza niezbędny prąd do pracy komponentów. Oczywiście wybór odpowiedniej jednostki nie jest łatwy. Ale należy tego lekceważyć ani marginalizować. Poświęcenie trochę czasu, aby upewnić się, że nowy zasilacz zapewnia komponentom komputera niezawodne, stałe i bezpieczne zasilanie, pozwoli zaoszczędzić ogromne ilości czasu w dłuższej perspektywie i uniknąć przyszłych problemów. Mam nadzieję, że wszystkie te wskazówki ułatwią wybór odpowiedniego zasilacza.
