Procesory Ryzen 9000 zadebiutowały ponad miesiąc temu. Jednak na premierę nowych płyt głównych dla gniazda AM5 przyszło nam czekać aż do końca września. Dziś sprawdzimy, co nowego AMD wprowadza do konstrukcji bazujących na chipsetach serii 800. Czy warto interesować się nowymi płytami? By udzielić odpowiedzi na to pytanie, sięgnąłem po konstrukcję od ASUSa. Jak w testach wypadł TUF GAMING X870-PLUS WIFI?
Szczerze powiedziawszy, czerwoni zachowali się dość nietypowo. Przez lata przywykliśmy, że nowe płyty główne dostarczane są najczęściej w dniu premiery nowych jednostek. Często w przypadku gdy mówimy o tym samym gnieździe, te potrafią zadebiutować nawet na miesiąc przed rynkowym debiutem jednostek obliczeniowych. Czemu zatem czerwoni zwlekali z prezentacją płyt bazujących na układach X870 oraz X870E? Czy nie lepiej było wykorzystać szum dookoła premiery Ryzenów 9000? Przekonajmy się!
Spis treści
ASUS TUF GAMING X870-PLUS WIFI
Płyty główne serii TUF od kilku generacji zachowują zbliżoną, spójną kolorystykę: kombinację odcieni czerni i srebra z minimalną ilością podświetlenia RGB. Stylistyka płyty głównej jest na tyle neutralna, aby dobrze dopasować się do każdego systemu. To, co wyróżnia model TUF GAMING X870-PLUS WIFI pośród poprzedników to system chłodzenia. Na jego obudowie umieszczono wielki srebrny napis TUF. Pierwsze co przychodzi mi do głowy to subtelne odwołanie do zbroi space marines z serii Warhamer 40K. Nie da się ukryć, że dzięki temu ten masywny, czarny radiator od razu przykuwa wzrok zaraz po wyjęciu płyty z kartonu. Pierwsze wrażenie na pewno pozytywne, choć dotyczą aspektów wizualnych.
Przejdźmy do najważniejszego, przynajmniej moim zdaniem, elementu płyty głownej – sekcji zasilania. To przecież od jej konfiguracji zależy czy nasz procesor będzie pracował stabilnie, oraz czy będziemy mieli zapas przy ewentualnym jego podkręcaniu. Konstrukcja dostępna na X870-PLUS WIFI obejmuje 19-fazowy układ pracujący w trybie 16+2+1. Jak podaje producent podsystem zasilania rdzeni procesora realizowany jest w 16 fazach przez 80-amperowe DrMOS. Dodatkowo zintegrowany układ graficzny i układ SOC procesora otrzymał jednofazowe zasilanie bazujące na tych samych układach. ASUS zdecydował się na zastosowanie dwóch 8-pinowych wtyczek EPS, co zapewni nie tylko zapas mocy, ale także poprawi stabilność. Pamiętajmy, że mamy do czynienia z serią TUF, która przecież chwali się, że używa elementów elektronicznych klasy militarnej. Tak mocna sekcja zasilania nie tylko poradzi sobie z najnowszymi procesorami AMD w domowych warunkach, ale również przy podkręceniu lub w ekstremalnym wydaniu np. z użyciem ciekłego azotu.
Testowany model TUF GAMING X870-PLUS WIFI, podobnie jak wszystkie płyty na gniazdo AM5 obsługuje pamięci DDR5. Śmiało możemy założyć, że w przypadku omawianej płyty ASUS zdecydowało się na konstrukcję ścieżek pamięci w standardzie topologii T, a cały obwód został odizolowany w celu zapełnienia większej spójności sygnału. Na płycie głównej znajdują się cztery gniazda DIMM pamięci RAM. Maksymalna obsługiwana pojemność sięga 192 GB. Oczywiście nie mogło zabraknąć wsparcia dla profili EXPO, a producent zadeklarował wsparcie dla częstotliwości taktowania nawet 8000 MHz dzięki wsparciu dla podkręcania. Choć tu trzeba nadmienić, że uzyskanie tak wysokich wartości zwłaszcza w parze z jednostkami Ryzen 7000 czy 9000 może okazać się bardzo trudne.
Przyglądając się PCB możemy zauważyć, że gniazda służące instalacji kości RAM są lutowane w technologii SMT (powierzchniowej). Takie rozwiązanie zapewnia dużo lepszą spójność i jakość sygnałów, niwelując szumy pochodzące z linii zasilania pozostałych elementów płyty głównej.
Mimo, iż płyta nie należy do topowych konstrukcji, może pochwalić się całkiem, imponującym zestawem złącz. ASUS umieściło tutaj aż 8 portów do podłączenia wentylatorów, w tym jedno dedykowane dla pomp customowego chłodzenia wodnego (W_PUMP+). Na płycie znajdziemy również gniazda do podłączenia zewnętrznych portów USB w tym jedno zgodne ze wtyczką typu C zapewniające wsparcie trybu 3.2 Gen 2 (20 Gb/s) oraz z 30-watowym Power Delivery Fast Charge. ASUS nie zapomniało również o złączach SATA, choć zapewne znajdą sie osoby rozczarowane ich ilością. Do naszej dyspozycji oddano bowiem wyłącznie dwa takie porty.
Niestety producent zrezygnował z wyświetlacza kodów błędów POST. Zamiast niego otrzymujemy tylko 4 diody informujące, na jakim etapie uruchamiania znajduje się płyta główna. Te zostały umieszczone zaraz obok wtyczki zasilania 24-PIN ATX. Choć opcja ta pozwala na wstępną identyfikację problemów, to jest jednak dużo mniej wygodna od wspominanego wyświetlacza, zwłaszcza gdy zaczynamy podkręcać pomięć RAM czy procesor.
Płyta główna ASUS TUF GAMING X870-PLUS WIFI została wyposażona w tylko dwa pełnowymiarowe gniazda PCIe. Tylko pierwsze zapewnia pełne wsparcie 16 linii i dodatkowo jest ono kompatybilne z PCIe 5 generacji. Pozostałe gniazdo pracuje w trybie PCIe 4.0 z dostępnymi tylko 4 liniami sygnałowymi. Podobnie jak w przypadku slotów pamięci RAM, również przy montażu złącz PCIe skorzystano z technologii SMT.
Nowy TUF GAMING X870-PLUS WIFI wzorem topowych konstrukcji AM5 wykorzystujących chipsety X, otrzymał aż 4 gniazda obsługującej dyski M.2. Wszystkie złącza obsługują najpopularniejsze wymiary nośników takie jak 2242/2260/2280. Pierwszy slot pracuje w trybie PCIe Gen 5.0 i jest podłączony bezpośrednio z procesorem. Tutaj warto wspomnieć, że drugi slot, umieszczony zraz pod gniazdem PCIe dla naszej karty graficznej, współdzieli z nim linie sygnałowe. Po zainstalowaniu dysku w tym miejscu nasza karta automatycznie będzie pracowała w trybie x8. Pozostałe dwa gniazda korzystają z podłączenia z chipsetem i również są kompatybilne z 4 generacja złącza PCIe 4. Miłym dodatkiem jest wyposażenie slotów M.2 w beznarzędziowy system montażu. Co prawda śrubokręt będzie potrzebny do zdjęcia radiatorów, ale nie musimy się już męczyć z tą “piekielnie” małą śrubką, która wiecznie się gubi. Tylko ostatnie gniazdo umieszczone na samym dole nie otrzymało dedykowanego radiatora, szkoda, choć może to ułatwić instalacje nośników wyposażonych w fabryczne konstrukcje, o sporych gabarytach.
Płyta TUF GAMING X870-PLUS WIFI wyposażona jest w karty sieciowe 2,5 Gbit LAN oraz Wi-Fi w standardzie 7. Również Audio realizowane jest przez jeden z lepszych obecnie dostępnych układów Realtek ALC1220P.
Panel I/O może nie imponuje, ale zapewnia odpowiednia ilość złącz, do podłączenia urządzeń zewnętrznych. Znajdziemy tutaj:
- 2 x porty USB4 (40 Gb/s) (Typ C)
- 3 x port USB 10 Gb/s (Typ A)
- 4 x port USB 5 Gb/s (Typ A)
- 1 x port USB 2.0 (Typ A)
- 1 x port HDMI
- 1 x · Złącze anteny Wi-Fi
- 1 x port Realtek 2,5Gb Ethernet
- 5 x gniazdo audio jack
- 1 x przycisk BIOS FlashBack
BIOS – jestem w domu
Standardowo, aby wczytać oprogramowanie BIOS płyty, wystarczy podczas rozruchu komputera wcisnąć przycisk F2 bądź DEL. Po wejściu wita nas uproszczona wersja interfejsu. Tutaj możemy sprawdzić podłączone napędy, wczytać dostępny profil EXPO naszych pamięci, czy przejść do sterowania wentylatorami. Oczywiście po wciśnięciu klawisza F7 uzyskujemy dostęp do bardziej rozbudowanego menu.
Jeżeli choć raz mieliście do czynienia z płytami Asusa, stwierdzicie, że jesteście w domu. Choć był to mój pierwszy kontakt z konstrukcją dla gniazda AM5 od tego producenta, cały czas miałem świadomość czego gdzie szukać. Wychodzi być może moje długoletnie dosieczenie z płytami ASUSa dla procesorów Intel, jednak trzeba docenić spójność oprogramowania. Nie zabrakło również dedykowanych profili do OC w tym tych z ustawieniami dla pamięci RAM. Wszystko by ułatwić proces przetaktowywania mniej doświadczonym użytkownikom.
Z racji, iż płyta dotarła do mnie tuż przed weekendem nie miałem za dużo czasu, by sprawdzić możliwości na przetaktowywanie jednostek ZEN5. Tutaj jednak jak podpowiada doświadczenie, większe znaczenie będzie odgrywała sama jednostka centralna niż platforma, na której ją instalujemy. Zupełnie inaczej prezentuje się kwestia podkręcania pamięci DDR5. Już podczas premierowej recenzji Ryzena 9 9900X wspominałem, że proces ten jest dość mocno utrudniony. Okazuje się, że w przypadku większości płyt głównych, z którymi miałem do czynienia, nie działa prawidłowo tryb wysokich napięć dla modułów pamięci. Oznacza to, że nie mamy możliwości ustawienia wartości VDD_MEM i VDDQ_MEM powyżej 1,43 V. I choć w typowych scenariuszach to wystarcza to, gdy liczymy na osiągniecie prędkości 8000 MT/s, szybko się okaże, że musimy wykroczyć poza te limity. Tutaj mam dobre wiadomości, ponieważ na płycie ASUSA bez większych problemów mogłem ustawić nawet 1,55 V, dzięki czemu pamięci były w stanie pracować na 7800 MHz efektywnie z ciasno ustawionymi ręcznie Timingami.
X870 kontra x670 – tylko nowa nazwa? Co dodało, a co wycięło AMD z nowych chipsetów?
Zanim przejdziemy do omówienia wyników, testowanej płyty głównej trzeba wspomnieć, o zmianach, jakie zaszły w nowych chipsetach od AMD. Przecież zazwyczaj wprowadza się nowe układy, aby zapewnić najbardziej aktualne, funkcję i zwiększyć kompatybilność.
| Chipset | Linie PCIE procesora | Chipset PCIe Lanes* | Ilość portów USB 5 Gbp | Ilość portów USB 10 Gbps | Ilość portów USB 20 Gbps USB | SATA | USB 4.0 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| X870E | 16x 5.0(GPU) 4x 5.0 (M.2) 4x 5.0 | 20x 4.0 | 2 | 12 | 2 | 8 | Tak, domyślnie |
| X870 | 16x 5.0 (GPU) 4x 5.0 (M.2) 4x 5.0 | 12x 4.0 | 1 | 6 | 1 | 4 | Tak, domyślnie |
| X670E | 16x 5.0 (GPU) 4x 5.0 (M.2) 4x 5.0 | 20x 4.0 | 2 | 12 | 2 | 8 | Opcjonalnie |
| X670 | 16x 4.0 (GPU) 4x 5.0 (M.2) 4x 5.0 | 20x 4.0 | 2 | 12 | 2 | 8 | Opcjonalnie |
| B650E | 16x 5.0 (GPU) 4x 5.0 (M.2) 4x 5.0 | 12x 4.0 | 1 | 6 | 1 | 4 | Opcjonalnie |
| B650 | 16x 4.0 (GPU) 4x 4.0 (M.2) 4x 4.0 | 12x 4.0 | 1 | 6 | 1 | 4 | Opcjonalnie |
| A620 | 16x 4.0 (GPU) 4x 4.0 (M.2) | 12x 4.0 | 2 | 2 | – | 4 | Opcjonalnie |
W przeciwieństwie, do poprzednich chipsetów serii 600, różnica między X870E i X870 jest w tej generacji bardzo duża. Chociaż oba modele oferują PCI-e 5.0 dla GPU i głównego dysku M.2, X870E oferuje dwa razy więcej portów USB i maksymalną liczbę portów SATA niż X870, a także dodatkowe linie PCI-e chipsetu, które można wykorzystać do lepszej pracy sieciowej, większej liczby gniazd rozszerzeń lub dodatkowych kontrolerów do jeszcze większej liczby połączeń M.2, USB lub SATA.
Podobne zmiany zauważymy, gdy porównamy ze sobą jednostki X870 i X670. Chipset X870 będzie miał o połowę mniejszą liczę portów USB, co poprzednik. Takie same zmiany zauważymy w przypadku ilości linii PCI-e. To właśnie z tego względu gniazda m.2 współdzielą linie sygnałowe ze slotami dla kart graficznych na omawianej płycie głównej. Jedynymi zaletami X870 jest to, że ma gwarantowane USB 4.0, czego nie ma w przypadku X670 czy obecność Wi-Fi 7. Jednak to trochę mało.
Z jednej strony rozumiem decyzję AMD, które stara się rozdzielić bardziej topowe modele. Nie jest też powiedziane, że firma nie stara się w przypadku układów 800 uprościć cały lineup. Zwróćcie uwagę, że nie ma wzmianki przecież o jednostkach B850E czy B850. Z druga taka diametralna zmiana w chipsetach stawia producentów płyt głównych w niewygodnej sytuacji. Przecież na rynku wciąż znajduje się sporo modeli poprzedniej generacji, a Ci muszą z racji na umowy nowe, wcale nie lepsze modele. Pozostaje liczyć, tylko że ceny płyt X870 będą zauważalnie niższe.
Testy
Każdy test był trzykrotnie powtarzany, a na wykresach prezentowane są uśrednione wyniki. By sprawdzić możliwości nowej płyty głównej, naszą platformę sprzętową zasilił procesesor Ryzen 9 9900X udostępniony przez AMD.
Najpierw wykonałem prosty test w programie WinRAR. Wbudowany benchmark obciąża wszystkie dostępne rdzenie i wątki procesora. Jednak wpływ na wynik ma również znaczenie wydajności podsystemu pamięci, jak i częstotliwość pracy samego układu. Różnica względem redakcyjnej platformy testowej bazującej na chipsecie X670 wynosi niecałe 2%, co mieści się w granicach błędu pomiarowego.
Zarówno testy wykonane różnymi wersjami benchmarka Cinebench, jak i programami sprawdzającymi wydajność podczas konwertowania materiałów wideo nie pokazują wielkich różnic między testowaną płytą ASUS a innymi przetestowanymi konstrukcjami na socket AM5.
Przejdźmy zatem teraz do testów w benchmarkach 3D oraz w grach. Przeprowadzamy je w rozdzielczości FullHD, aby wyeliminować wpływ karty graficznej na ilość generowanych klatek.
Tutaj również bez większych niespodzianek i płyta ASUS TUF GAMING X870-PLUS WIFI wypada tak jakbyśmy się mogli po niej tego spodziewać. Różnice wynikają z prowadzonych poprawek w systemu Windows, które usprawniają prace procesorów Ryzen.
Podsumowanie
Płyta główna ASUS TUF GAMING X870-PLUS WIFI pozostawia bardzo dobre wrażenie. Na plus należy zaliczyć obecność czterech gniazd dla dysków M.2 czy wysokiej jakości kodeka audio. Widać, że producent starał się wycisnąć wszystko, co się da z okrojonych możliwości chipsetu X870. Moje doświadczenie z Asusem podpowiada, że na pewno producent zapewni też bardzo dobre wsparcie przez częste aktualizacje oprogramowania UEFI. Z drugiej strony powinniśmy się również cieszyć z obecności dwóch super szybkich, 40 Gb/s portów USB4, czy bezprzewodowej karty sieciowej w standardzie Wi-Fi 7. O opłacalności zakupu płyt X870 zadecyduje cena. Cóż pozostaje liczyć, że przynajmniej ta będzie atrakcyjna.
